ขั้นตอนการทำซออู้

  -การเลือกผลมะพร้าวซอ

ผลมะพร้าวซอที่นำมาทำกะโหลกซอ ใช้ได้ทั้งมะพร้าวที่ไม่แก่และไม่อ่อนจนเกินไปหรือมะพร้าวที่ไม่คลอนน้ำ ซึ่งเรียกตามภาษาพื้นบ้านว่า “มะพร้าวทึนทึก” จะได้กะโหลกสีงาช้าง ถ้าเป็นมะพร้าวแก่จะได้กะโหลกสีดำ

- การตัดหน้ากะโหลกซอ        ใช้เลื่อยคมๆ ตัดกะลามะพร้าวซอตรงส่วนที่กว้าง ใกล้กับขั้วให้พูทั้งสามอยู่ด้านบน  เป็นพูข้างสองพู และพูหลังหนึ่งพู เมื่อตัดออกแล้วจะเหลือหน้าซอกว้างไม่เกิน ๔ นิ้วและยาวไม่เกิน ๑๕ เซนติเมตร เป็นด้านที่ใช้ขึ้นหนังหน้าซอ ขูดเนื้อมะพร้าวออกให้หมด ทาแลกเกอร์ภายในกะโหลกให้ทั่ว   - การแต่งหน้ากะโหลกซอ         แต่งหน้ากะโหลกซอที่ตัดออกแล้ว โดยใช้เครื่องกรอหรือบุ้งฝนกับกระดาษทรายให้เรียบ  เพื่อจะขึ้นหนังหน้าซอ   - การแกะลายกะโหลกซอ        หลังจากขึงหน้าหนังแล้วจึงแกะลาย นิยมแกะพูเดียวซึ่งอยู่ระหว่างกึ่งกลางด้านหน้าที่ตัดออก เรียกว่า พูท้าย โดยกำหนดส่วนสัดที่จะวาดลายตามรูปทรงของกะโหลกนั้น วาดลายตรงกลาง ถ้ากะลาดำจะทาแป้งดินสอพอง เพื่อวาดลายให้เห็นเด่นชัด ใช้เครื่องมือฉลุเซาะร่อง แกะด้วยเหล็กน้ำพี้   - การขึ้นหน้าหนัง        นำแผ่นหนังมาขึงกับกะโหลกซอด้านที่ตัดออกให้ตึงผนึกด้วยกาวเมื่อหนังแห้งสนิทจึงตัดขอบหนังที่เกินออก โดยวัดความกว้างจากหน้าซอเข้ามาประมาณ ๑ นิ้ว หรือให้เหมาะสมกับขนาดของกะโหลก     แผ่นหนังวัวที่ทำการฆ่าหนังแบบโบราณแล้ว     ขึงหน้าหนังกะโหลกซอ   ตัดแต่งขอบหนังที่เกินออก        หนังหน้าซอที่ขึ้นเรียบร้อยแล้ว บ้างก็ปล่อยขนไว้เพื่อความสวยงาม  บ้างก็ขูดขนออก ซึ่งขึ้นอยู่กับความสวยงามของขนหนังชนิดนั้นๆ และขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้เป็นเจ้าของ  บ้างก็ทาสีที่ขอบเพื่อเน้นหน้าซอซึ่งกว้าง ๔ นิ้ว และยาว ๑๕ เซนติเมตรโดยประมาณ หรือตามความเหมาะสมของขนาดกะโหลกซอ *เทคนิคแกะสลักได้ดั่งใจ            เราควรใช้เครื่องมือแกะสลัก แกะลายตามที่วาดไว้  แล้วฉลุเซาะร่องด้วยใบเลื่อยเล็ก ๆ ในการฉลุลวดลายต่าง ๆ  มีผลต่อเสียงของซอ  ถ้าฉลุลายโปร่งมากเกินไปเสียงจะไม่ไพเราะ  เมื่อฉลุลายแล้วให้ส่วนที่ฉลุออกเป็นเศษกะลารวมกันให้ได้ประมาณเท่ากับเหรียญหนึ่งบาทในสมัยก่อนหรือเท่ากับเหรียญห้าบาทในสมัยปัจจุบัน      เมื่อแกะลวดลายเสร็จแล้ว  ใช้กระดาษทรายขัดบริเวณตัวกะโหลกรอบ ๆ  ลายให้เรียบ  ล้างด้วยผงซักฟอกใช้แปรงถูให้เศษผงกะลาออกจากร่องลายจนสะอาด  ผึ่งให้แห้งสนิท  แล้วทาแลกเกอร์เคลือบเงา    - การเตรียมคันทวน         คันทวน คือส่วนที่เป็นไม้เสียบต่อจากตัวกะโหลกซอขึ้นไปกลึงกลมตลอด ยาวประมาณ ๓๐ นิ้ว หรือเหมาะสมกับขนาดของกะโหลกซอ         เจาะรูคันทวน ๒ รู เพื่อใส่ลูกบิด ๒ ลูกระยะจากผิวกะโหลกด้านบนถึงลูกบิดลูกที่หนึ่งยาวประมาณ ๑๗ นิ้ว จากลูกบิดลูกที่หนึ่งถึงลูกบิดลูกที่สองห่างกัน ๓ นิ้วครึ่ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดของกะโหลกซอ       ขัดคันทวนให้เรียบ ทาแลกเกอร์เคลือบเงา ทิ้งไว้ให้แห้ง      คุณลุงกลิ้งกำลังเจาะรูคันทวน ๒ รู สำหรับใส่ลูกบิด ๒ ลูก   ไม้ที่ใช้ทำคันทวน         ไม้ทำคันทวน ไม้ที่ใช้ทำคันทวน คันชัก และลูกบิดใช้ไม้ประดู่ ไม้มะเกลือ ไม้พญางิ้วดำ ไม้ชิงชัน ไม้ตาล ไม้มะพร้าวไม้มะริด ไม้กะพี้เขาควาย ไม้สาธร ไม้แก่นมะขาม และงาช้างเป็นต้น

- การเตรียมคันชัก          คันชัก   นิยมใช้ไม้ชนิดเดียวกับที่ใช้ทำคันทวนของซอ มีความยาวประมาณ ๒๘ นิ้ว ทำด้วยไม้กลึงกลมเล็กกว่าคันทวน มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๑.๓ เซนติเมตร ด้านมือจับมีหมุดสำหรับเป็นหลักให้เส้นหางม้าคล้อง ซึ่งยาวประมาณ ๒๓ นิ้ว จำนวน ๒๐๐ – ๒๕๐ เส้น    เส้นหางม้านี้สอดเข้าระหว่างสายเอกกับสายทุ้ม คันชักอีกด้านหนึ่งเจาะรูไว้เพื่อร้อยเส้นหางม้า แล้วขมวดให้แน่นจนเส้นหางม้าตึง ใช้ยางสนถูที่เส้นหางม้าเพื่อให้มีความฝืดมากพอที่จะใช้สีกับสายซอให้เกิดเสียงดัง       นอกจากนี้อาจใช้เส้นเอ็นจำนวนประมาณ ๓๐๐ เส้นเอ็นแทนเส้นหางม้าก็ได้ เส้นหางม้าหรือเส้นเอ็นเมื่อรวมกันแล้วหนาประมาณ เส้นผ่าศูนย์กลางเท่ากับ 1หุน (เศษหนึ่งส่วนแปดนิ้ว)  - การเตรียมหมอนหน้าซอ              หมอนหน้าซอ   หรือเรียกว่า “หมอนรองสาย” ใช้หนุนสายทั้งสองของซออู้ ทำด้วยไม้ไผ่ ผ้า หรือกระดาษม้วนแล้วทากาวก็ได้หมอนยาวประมาณ ๒ เซนติเมตร หนาประมาณ ๑.๕ เซนติเมตรหมอนหน้าซอนี้บางทีก็เรียก “หย่อง” เวลาเล่นซอจะเลื่อนหมอนไว้ที่กลางหน้าซอ การปรับแต่งหมอนหน้าซอ โดยการแกะหมอนให้เกิดช่องอากาศไว้ด้านใน ช่วยให้เสียงดีขึ้นได้                 หมอนหน้าซอทำด้วยกระดาษม้วนทากาว                                      หมอนหน้าซอทำด้วยผ้าม้วนทากาว - การเตรียมลูกบิด            ลูกบิด      คือส่วนที่เป็นไม้เนื้อแข็งเช่นเดียวกับคันทวนและคันชักหรือทำจากงาช้างกลึงกลม มี ๒ ลูก เสียบอยู่กับคันทวน ปลายลูกบิดเจาะรูไว้สำหรับร้อยสายซอ เพื่อขึงให้ตึง ลูกบิดยาวประมาณ ๕ นิ้วครึ่ง ทาด้วยแลกเกอร์เคลือบเงา   ลูกบิดที่กลึงแล้ว นำไปทาแลกเกอร์เคลือบเงา   ลูกบิดที่ทำจากไม้ชิงชัน ลูกบิดที่ทำจากไม้ชิงชันฝังมุก